Coğrafi İşaret Nedir?
Bir malın coğrafi kökenini gösteren veya kullanılan bir unsur, madde, motif, malzeme ya da usul sebebiyle bir alana, yöreye yahut ülkeye yollamada bulunarak o mala istek ve güven duyulmasını sağlayan ad veya işarettir. Bir yörenin herhangi bir ürünü, meyvesi, taşı, madeni diğer yörelerde üretilenlerden farklı olabilir veya bir yörede üretilen bir halı, kilim, kumaş, çini vb. bir ürün herhangi bir nedenle ün kazanmış olabilir. Bu ürünlerin üzerinde o yörenin adının kullanılması, tüketiciler tarafından o ürünün belli bir kaliteye sahip olduğu şeklinde de algılanabilir. Tüketiciler söz konusu yöre adıyla satılan ürünleri, o yörenin adına belli bir güven duyarak aynı nitelikteki diğer ürünlere tercih edebilirler.
Belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri itibariyle kökenin bulunduğu bir yöre, alan, bölge veya ülke ile özdeşleşmiş bir ürünü gösteren işaretlerdir. Ürün; özellikleriyle belli bir alanı, yöreyi, bölgeyi veya ülkeyi temsil edebilir. Bir bölgenin meyvesi, sebzesi, porseleni, halısı, malzemeleri veya madeni o bölgenin kendine ait coğrafi işaretidir.
Coğrafi işaretler, ikiye ayrılmıştır.
-Bir ürünün; tüm veya esas nitelik veya özellikleri bir yöre, alan veya bölgeye özgü doğa ve beşeri unsurlardan kaynaklanması. Üretimi, işlenmesi ve diğer işlemlerinin tümüyle bir yöre, alan veya bölge sınırları içinde yapılması durumunda “menşe adını” belirtir. (Malatya Kayısısı)
-Bir ürünün; belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri itibariyle bu yöre, alan veya bölge ile özdeşleşmiş olması. Üretimi, işlenmesi ve diğer işlemlerinden en az birinin belirlenmiş yöre, alan veya bölge sınırları içinde yapılması durumunda “mahreç işareti” göstergesini belirtir. (Hereke Halısı)
Coğrafi İşaretlerin Tescilinin Amacı Nedir?
Genel nitelikleri itibariyle üretimi, kaynağı gibi bir takım yerel niteliklerine bağlı olarak belli bir üne kavuşmuş ürünlerin korunmasını sağlamaktır. Örneğin leblebi için Çorum ibaresi, halı için Isparta ibaresi, kaymak için Afyon ibaresi belirli bir kalitenin işareti olarak ortaya çıkmaktadır. Ülkemizin doğal ürünlerindeki çeşitlilik göz önünde bulundurulursa bu örneklerin sayısının yüzlerle ifade edilebileceği ortaya çıkacaktır. Öyle ki ülkemizde her ilin hatta her ilçenin, belli bir ürünün üretimine kaynak teşkil ettiği ve bu ürün ile ünlenmiş olduğu bir gerçektir.
Coğrafi İşaret Tescil Başvurusu ve Gerekli Belgeler
Ürünün Adı
İşaretin Türü
Coğrafi İşaretin Adı
Ürünün Tanımı
Üretim Alanı
Üretim Metodu
Ürünün Ayırt Edici Özellikleri
Ürünün Menşe Ad veya Mahreç İşaret Olmasına İlişkin Bilgi ve Belgeler Kullanım Biçimi
Bağımsız Denetim Mekanizması ve Ekibi
Coğrafi İşaret Kullanımının Denetimi
Coğrafi işareti tescil ettiren, söz konusu ürünün üretimi, işlenmesi veya diğer işlemleri ile uğraşan kişilerden oluşan ve yasal kuruluş biçimine bakılmaksızın herhangi bir dernek, birlik veya benzeri örgüt, coğrafi işarete konu olan ürünün üretimi, pazarlanması, tescilli işaretin kullanım biçimi, markalanması, ürün üzerinde belirtilmesi, işaretleme veya etiketleme şekillerini ayrıntılı olarak denetlemek üzere yeterli personel, ekipman ve diğer olanaklara sahip olacak ve söz konusu ürünün üretim durumlarını sürekli kontrol edecektir
Hukuki Haklar
-Tescilli adın ününden herhangi bir biçimde yarar sağlayacak kullanımlar veya tescil kapsamındaki ürünleri andıran ya da çağrıştırabilen ürünlerle ilgili olarak tescilli adın dolaylı veya dolaysız olarak ticari amaçlı kullanımı,
-Sözcük olarak gerçek coğrafi yeri ifade etmekle birlikte halkta haksız biçimde ürünün başka yer kaynaklı olduğu izlenimini bırakan kullanımı; veya korunan adın tercümesinin kullanımı; veya ‘stilinde’, ‘tarzında’, ‘tipinde’, ‘türünde’, ‘yöntemiyle’,’orada üretildiği biçimde’ veya benzeri diğer açıklama veya terimlerle birlikte kullanımı,
-Ürünün iç veya dış ambalajında, tanıtım ve reklamında, veya ürünle ilgili herhangi bir yazılı belgede doğal veya esas nitelik ve özellikleri ile menşei konusunda yanlış veya yanıltıcı herhangi bir açıklama veya belirtiye yer verilmesi,
-Ürünün menşei konusunda halkı yanıltabilecek biçimde ambalajlanması veya yanılgı yaratabilecek diğer herhangi bir biçimde sunulması.